Görünmez Menü ve Tasarım

Aynı şeyleri üst üste duymaktan artik bıkkınlık geldi. Hatta duyduklarım yalnızca tasarımcı çevresinden değil, tasarım ile alakası bile olmayan (çoğunluğu müşteri) kişilerden geliyor. Birileri, zamanında ortaya bir şeyler attı ve şimdi biz bunların cezasını çekiyoruz. Bu inanışlar günümüz interneti içinde yanlış inanışlar ve ne yazık ki bu inanışlar herkesin ağzında:

Kod:

Ziyaretçiler sayfanı beğenmezse ve memnun kalmazsa, hemen sitenden ayrılıp başka bir siteye yönelirler. Diğer site yalnızca bir tıklama ötede.



Bunu söyleyenlere bende bir soru ile karşılık veriyorum:

Diyelim ki senin çok büyük bir hevesle indirmek istediğin bir program var. Araştırmanı yaptın ve bir sitede bu programı buldun. Modemle indirmeye başladın. Birkaç saat sonra, browserında bir hata mesajı gördün. Hata mesajı şöyle diyor: “Bilinmeyen nedenlerle indirme işlemi iptal edilmiştir”. Peki, bu durumda ne yapardın?

Siz de sorun bu soruyu kendinize. Eminim ki bu örnek benim başımdan geçtiği gibi sizin de başınızdan geçmiştir. Sorunun cevabı yüzde 90 oranında aynıdır: Bir kez daha denerdim. Ben yine onlara soruyorum: "Peki bir kez daha denedin ve birkaç saat sonra programın bir kısmını indirdin. Geri kalan kısmı olmadan program çalışmıyor. Ne yapardın?"

Büyük bir çoğunluk yine aynı cevabı veriyor bu ikinci soruma: "Tüm programı indirene kadar birkaç kez denerdim." Peki, simdi sözü edilen bu site kullanılabilir değil, ziyaretçilerine kötü bir sanal deneyim yaşatıyor ama bütün bunlar ziyaretçilerin o sayfaya gelmesine engel olmuyor. Neden? Çünkü bu site, tasarımdan, kullanılabilirlikten, cici bici logo ve linkten önce neyin önemli olduğunu anlıyor: Hemen hemen tüm web site ziyaretçilerinin bir hedefi vardır ve bu hedefi gerçekleştirmek için her şeyi yapacaklardır.

Bu demek değil ki kullanılabilirlik ve tasarım önemsiz. Bütün bunlar önemli fakat önemli eğer o ziyaretçinin sitenize YENIDEN gelmesini ve BASKALARINI da getirmesini istiyorsanız.

Diğer bir inanış ise:

Kod:

Ziyaretçi her zaman nerede olduğunu bilmelidir.

Bu inanış yüzünden breadcrumb denilen ve araştırmalara göre normal bir kullanıcının hiç kullanmadığı ya da çok az kullandığı bir turlu ıvır zıvır eklemeye başladık sitelerimize. Ziyaretçiler nerede olduklarını değil, ne yapmak istediklerini önemser ve bilmek ister. Bunun en büyük kanıtı, Google gibi bir arama motorunun çok popüler olması. Eğer aradığınız şey, lise yıllarında tanıdığınız bir arkadaşınızın ismi ise ve bunu arama motorunda arattıysanız, size verilen sonuçlar içinde nerede olduğunuz çok önem taşımaz. Burada önem taşıyan bulduğunuz bilgi yani arkadaşınızın nerede olduğudur.

İşte başka bir inanış:

Kod:

Ziyaretçi kötü tasarlanmış sayfalardan nefret eder.

Kim uyduruyor bunları? Evet, iyi tasarım, bir web sitesine ve o web sitesinin sahibi kuruluşa çok şeyler kazandırır. Bunun araştırmasını Stanford yaptı ve bulduğu sonuçlar hepimiz için önemli bir kaynak. Fakat şimdiye kadar sırf kötü tasarlanmış ya da çok uzun bir kaydırma çubuğu var diye kimsenin bir siteden ayrıldığını görmedim yaptığım kullanıcı testlerinde. Hatta çok kötü tasarıma sahip bir sitede aradığını kolayca bulan, hedefine ulasan kullanıcı, kötü tasarlanmış siteyi, iyi tasarlanmış siteye tercih bile ediyor.

Eğer, bir alışveriş merkezine arabanız ile gider ve kalabalık otoparkta park yeri aramaya başlarsanız, otoparkın iyi veya kötü tasarıma sahip olması sizin için ne kadar önemli olur ki? Amacınız, arabanızı park etmektir ve otoparkın iyi ya da kotu tasarıma sahip olması sizin için bir şeyi değiştirmez.

Bir web sitesindeki tasarım ve menü elementleri, kullanıcıya görünmez olmalıdır. Görünmezden kastım, bu elementleri saklamak değil; kullanıcı ile kullanıcı hedefi arasındaki işlem sırasında araya girmemesi. Hepimizin arabasında bir motor var. Bu motor, arabayı kullandığınız sırada birçok işlem yapıyor. Motora hava giriyor, hava gazla karışıp pistollara giriyor, ateşleyici ateşleyip, pistolların yukarı aşağı çalışmasını sağlıyor. Bu arada kirli hava, eksozlardan çıkıyor. Bu arada arabadaki yağ, pistollarin sorunsuz çalışması için yağlıyor. Bütün bunları bilmem, benim işyerinden, eve girme surecime nasıl yardımcı olur? İşte bu nedenle, bütün bunlar, arabayı kullanan kişiye görünmez haldedir çünkü araba kullanıcısının hedefi, arabayı A noktasında B noktasına getirmektir ve kullanıcı, bir sorun ile karşılaşmadığı sürece, motorun kapağını açmasına gerek kalmaz.

Kısaca, kullanıcının hedeflerini karşılayabilecek site yaratmak, sizin ilk amacınız olmalı. Ondan sonra, diğer elementlere kafa yormaya başlayabilirsiniz. (Jason Fried, Epicenter başlıklı yazısında bunları söylüyor zaten).

Dipnot: Eğer teknolojinin transparanlığı ve görünmezliği ile ilgili ilginç bir şeyler okumak istiyorsanız, Donald Norman'ın "The Invisible Computer" adli kitabını okumanızı tavsiye ederim.

05 Nisan 2005 başlıklı yazıdan...